In mijn video’s en op dit blog heb ik het regelmatig over aandelen. Omdat niet iedereen weet waar het dan precies over gaat wil ik alvast wat algemene informatie geven door middel van dit artikel en bijbehorende video. Zo zal in antwoord geven op 5 verschillende vragen/onderwerpen. Wat is een aandeel? Wat is de geschiedenis van aandelen? Op welke twee manieren kun je aandelen kopen? Wat zijn de rechten van een aandeel? En tenslotte, wat is de waarde van een aandeel?

Wat is een aandeel?

Belangrijk is om eerst de definitie en korte omschrijving van een aandeel te weten. Hiervoor ga ik naar Wikipedia en daar staat, samenvattend, het volgende vermeld:

Een aandeel is een waardepapier dat een aantal rechten geeft met betrekking tot een vennootschap. Dit kan een Besloten Vennootschap (BV) of een Naamloze Vennootschap (NV) zijn. Aandelen van een NV kunnen verhandeld worden.

Wikipedia

Zo hebben we in drie zinnen al enkele dingen over aandelen geleerd. Ten eerste is een aandeel dus een waardepapier. Dit betekend dat het dus een waarde vertegenwoordig, in dit geval een geldbedrag als stukje van een vennootschap. Vroeger was het nog letterlijk een papier, tegenwoordig gaat ook de aankoop en verkoop van aandelen vooral online en zijn aandelen dus ook digitaal. Ook leren we dat er twee soorten vennootschappen zijn, de BV en NV. Tenslotte leren we dat aandelen van een NV verhandeld kunnen worden op een aandelenmarkt. Meer informatie over de laatste twee punten krijg je verderop in dit artikel.

De geschiedenis van aandelen

De eerste officiële uitgifte van aandelen vond plaats in ons eigen Nederland. Het was in 1602 dat de VOC de eerste aandelen uitgaf in haar kantoor in Amsterdam. Het doel van de VOC hiermee was geld ophalen om de overzeese handelsactiviteiten te kunnen financieren. Dat is tegenwoordig niet anders. Ook vandaag de dag verkopen bedrijven hun aandelen om geld op te halen. Niet per se om overzeese handelsactiviteiten te financieren, maar wel als werkkapitaal voor hun onderneming. Met dit werkkapitaal kunnen zij vervolgens materialen kopen, uitbreiden, produceren enzovoorts om zo meer te verkopen en meer winst te kunnen maken.

Aandelen kopen

Zoals hierboven al geschreven zijn er verschillende manieren om aandelen in bezit te krijgen. Ook is er een verschil tussen aandelen van een BV en aandelen van een NV. Laten we beginnen met de aandelen van een Besloten Vennootschap (BV).

Aandelen BV

Je kent waarschijnlijk vast wel enkele lokale bedrijven in je omgeving die als rechtsvorm een BV hebben. Besloten Vennootschappen zijn vaak lokale bedrijven zoals je lokale loonwerker of machinefabriek. Dit zijn ondernemingen die zijn opgericht door een, of meerdere, familieleden en investeerders. Bij de oprichting van de onderneming brengen zij geld in en met behulp van een notaris maken zij een akte op waarin ook het aantal aandelen en de verdeling hiervan staat beschreven.

Een BV kenmerkt zich doordat bekend is wie er betrokken zijn en hoeveel aandelen zij hebben. Stel, een BV wordt opgericht door 3 personen en er wordt gezamenlijk 100.000 euro geïnvesteerd bij de oprichting om het bedrijf op te starten. In de akte spreken zij af dat er 100 aandelen zijn. De persoon die 50.000 euro investeert krijgt vervolgens 50% van de aandelen, de persoon die 30.000 investeert krijgt 30 aandelen en de laatste krijgt 20 aandelen. Zo zijn alle investeerders eigenaar geworden van de BV en staat beschreven wie zij zijn en hoeveel aandelen zij bezitten. Deze aandelen kunnen worden verkocht, maar deze blijven vaak in een relatief kleine kring rondom de onderneming, zoals familieleden, nieuwe investeerders of personeel. Kenmerk is dat zij dus niet openbaar verhandelbaar zijn.

Aandelen NV

De grote, landelijke bedrijven die iedereen kent zijn vaak Naamloze Vennootschappen (NV). Denk hierbij aan bedrijven zoals Royal Dutch Shell, ING en Unilever. Enorme bedrijven die vaak landelijk of wereldwijd actief zijn en vele duizenden werknemers in dienst hebben. Een NV verkoopt haar aandelen zoals gezegd om geld op te halen om haar bedrijfsactiviteiten te financieren. Er zijn twee manieren om in bezit te komen van aandelen van een NV.

Aandelenuitgifte

Een NV geeft mij haar oprichting aandelen uit die door derden gekocht kunnen worden. In het begin zullen dit vaak grote investeerders zijn, maar later kunnen die ook mensen zijn zoals jij of ik. Een NV hoeft niet al haar aandelen ineens te verkopen maar kan besluiten om dit in stappen te doen. Denk hierbij aan start-ups die vaak in verschillende investeringsrondes een gedeelte van hun aandelen verkopen. Zo wordt misschien de eerste 10% van de aandelen verkocht voor 1 miljoen euro. Dat geld wordt gebruikt om te groeien en een jaar later verkopen ze wederom 10% van de aandelen maar nu voor 3 miljoen omdat het bedrijf meer waard is geworden door de groei.

Afhankelijk van jouw status kun je dus al in het begin van een NV betrokken worden bij de aandelenuitgifte, of wordt je later als bestaande aandeelhouder gevraagd of je bij een nieuwe uitgifte van aandelen opnieuw aandelen wilt kopen.

Handel in aandelen

Een ander manier om in bezit te komen van aandelen is via de aandelenmarkt. Dit is een plek waar gehandeld wordt in aandelen, en dit is vaak de plek waar de meeste kleine beleggers hun aandelen kopen. Deze aandelenmarkt is een openbare, publieke, locatie waar aandelen worden gekocht en verkocht. In Nederland is dat de effectenbeurs in Amsterdam. In 1983 werd de AEX opgericht. De AEX is een index van de 25 belangrijkste aandelen in Nederland. Later werd deze index ook gevolgd in het buitenland met indexen in anderen landen zoals Frankrijk (CAC40), Engeland (FTSE) en Duitsland (DAX).

Zoals gezegd vindt tegenwoordig deze aankoop en verkoop van aandelen niet meer plaats op de beursvloer. Waar vroeger nog honderden mensen stonden te bellen en schreeuwen rondom televisies en computerschermen kun je tegenwoordig eenvoudig, snel en vooral rustig zelf je aandelen kopen via het internet. Dit kan je doen bij je eigen bank, maar ik raad aan om gebruik te maken van een online broker. Dit is een soort tussenpersoon tussen jouw en de aandelenmarkt waar je je aandelen kunt kopen, beheren en verkopen. Het voordeel van online brokers is dat zij vaak stukken voordeliger zijn dan je eigen bank.

Tarieven DEGIRO

Zelf maak ik gebruik van DEGIRO omdat zij hele aantrekkelijk tarieven hebben, en waar je aandelen uit hun kernselectie zelfs zonder kosten kunt kopen.

De rechten van een aandeel

Het bezitten van een aandeel geeft je ook een aantal rechten. Ten eerste is dit het stemrecht, daarnaast heb je ook nog recht op winstuitkering.

Stemrecht

Een aandeel geeft je als eerste een stemrecht. Stemrecht in de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Omdat jij een aandeel bezit, ben ook jij aandeelhouder en dus welkom op deze vergadering. Tijdens deze jaarlijkse vergadering worden belangrijke zaken besproken en behandeld. Zo kan er bijvoorbeeld gestemd worden over belangrijke keuzes die het bestuur moet maken, zoals een fusie of een overname. Ook kunnen aandeelhouders tijdens deze vergadering bestuursleden wegstemmen als zij vinden dat een, of meerdere, bestuursleden hun taak niet goed vervullen en niet het beste met (de toekomst van) het bedrijf voorhebben. Ook kun je als aandeelhouder, zeker wanneer je meerdere aandeelhouders achter je kunt krijgen, onderwerpen op de agenda zetten.

Zo was er geloof ik laatst bij Shell een Algemene Vergadering van Aandeelhouders waar aandeelhouders aangaven dat Shell te weinig doet voor het milieu en het verduurzamen dat daarbij hoort. Wanneer een grote groep aandeelhouders met voldoende stemrecht hier melding van maakt, dan moet het bestuur van Shell dit gaan bekijken en behandelen. Aandeelhouders hebben zo invloed op het bedrijf en dit is belangrijk omdat zij geld hebben geïnvesteerd en graag zien dat het bedrijf de komende jaren verder groeit en dus meer winst maakt.

Meer aandelen = meer stemrecht

Belangrijk in een Algemene Vergadering van Aandeelhouders is stemrecht. Hoe meer aandelen jij bezit, hoe meer stemrecht je hebt. Als je veel stemrecht hebt kun je dus ook meer invloed uitoefenen op het bestuur van de onderneming. Een bedrijf als Apple heeft bijna 5 miljard aandelen uitgegeven dus het is lastig om daar een groot aandeel in te krijgen. Maar stel dat je het geld zou hebben om 51% van de aandelen van Apple te kopen dan heb je ook een meerderheid van het stemrecht (we gaan er in dit geval vanuit dat alle aandelen hetzelfde zijn en stemrecht hebben), en kun je dus in je eentje beslissingen nemen omdat het bedrijf naar jou moet luisteren als groot aandeelhouder.

Statistieken Apple: beurswaarde van 715 miljard (Market Cap) en 4,75 miljard aandelen (Shares Outstanding)

Dat je 51% van de aandelen in bezit hebt wil niet zeggen dat je ook eigenaar bent van het bedrijf. Je bent alleen eigenaar van de aandelen in het bedrijf. Dit is een groot misverstand en mensen zeggen dan dat je als aandeelhouder ook eigenaar bent in het bedrijf. Dit is een begrijpelijke fout, maar ik zal het even simpel uitleggen waarom dit niet zo is. Stel dat jij die 51% van de aandelen van Shell hebt. Dan wil dat niet zeggen dat je het hoofdkantoor van Shell kunt binnenlopen en vervolgens 51 van de 100 stoelen in de vergaderruimte mee kunt nemen omdat ‘jij als 51% eigenaar dus ook recht hebt op 51% van de bureaustoelen’.

Winstuitkering

Een ander recht van een aandeel is het recht op winstuitkering. Het zogenaamde dividend van een bedrijf. Wanneer een bedrijf winst maakt en deze winst uitkeert aan haar aandeelhouders dan heb je daar als aandeelhouder recht op en wordt dit dividend genoemd. Een bedrijf is echter niet verplicht om dividend uit te keren. Ook dit is een onderwerp waarover aandeelhouders op de jaarlijkse vergadering kunnen stemmen. Gaat het goed met een bedrijf en maken zij veel winst en hebben zij voldoende reserves opgebouwd, dan zullen aandeelhouders stemmen voor winstuitkering (dividend). Maar stel dat een bedrijf verlies lijdt, dan is er geen winst om dat jaar uit te keren aan haar aandeelhouders. Ze zouden er ook voor kunnen kiezen om een gedeelte van de winst uit te keren en de rest bij de reserve te stoppen, of als er geen winst wordt gemaakt maar er wel voldoende reserves zijn, geld uit de reserves te nemen en dit als dividend uit te keren.

Maar deze winstuitkering is dus afhankelijk van de situatie van het bedrijf en de verwachtingen voor de toekomst. Verwacht het bedrijf dat het volgend jaar een moeilijk jaar gaat worden dan kan er het beste nu voor gekozen worden om de winst te investeren in het bedrijf om te zorgen dat de verwachtingen positief worden verandert.

Het is ook niet zo dat een rendement ieder jaar hetzelfde is. Zoals gezegd is er geen verplichtte winstuitkering, maar op de momenten dat er wel dividend wordt uitgekeerd is dit geen vast bedrag of percentage. Zoals gezegd is dit afhankelijk van de winsten en reserves van het bedrijf. Het is niet zo zoals bij obligaties dat je vooraf weet dat je een dividend van bijvoorbeeld 3% kunt verwachten volgend jaar. Zo kan het zijn dat je dit jaar geen dividend ontvangt en dat het dividend volgend jaar 50 cent per aandeel is.

Rendement

Als eerste kun je dus rendement behalen op je investering door het dividend van een aandelen. Maar je kunt ook rendement behalen door de waardestijging van een aandeel. Amazon is een aandeel dat hierom bekend staat. Jeff Bezos investeert het liefst zoveel mogelijk winst van Amazon opnieuw in het bedrijf om nog sneller en harder te groeien.

De waarde van een aandeel

De waarde van een aandeel is afhankelijk van de onderneming. Zoals gezegd zijn er jaren dat een bedrijf winst maakt, waardoor de waarde van het bedrijf ook zal stijgen en dus ook aandelen in waarde stijgen. Het tegenovergestelde gebeurt wanneer een bedrijf verlies maakt. Lijdt een bedrijf verlies en wordt er geld uit het eigen vermogen gehaald, dan daalt de waarde van de onderneming en dus de aandelen.

Winst zorgt voor een stijging van het eigen vermogen, wat betekend dat het bedrijf meer waard wordt. Bij een verlies wordt geld uit het eigen vermogen gehaald, waardoor het bedrijf minder waard wordt.

Om de waarde van een aandeel te berekenen moeten we twee dingen weten. Ten eerste willen we weten hoeveel het eigen vermogen van het bedrijf is. Dit kunnen we terugvinden op de balans van de onderneming. Vervolgens moeten we ook weten hoeveel aandelen er zijn uitgegeven. Met deze gegevens kunnen we de intrinsieke waarde, oftewel de waarde van een aandeel, berekenen.

Eigen vermogen / aantal (uitgegeven) aandelen = intrinsieke waarde (waarde van het aandeel)

Statistieken Apple

Kijken we nogmaals naar de statistieken van Apple zoals hierboven afgebeeld, dan kunnen we de benodigde informatie terugvinden. Zoals gezegd heeft Apple 4.75 miljard aandelen uitgegeven (Shares Outstanding). Ook zien we dat de waarde van het bedrijf (Enterprise Value) 792,4 miljard bedraagt. Hiermee kunnen we de intrinsieke waarde van een Apple aandeel berekenen, namelijk 792,4 miljard / 4,75 miljard aandelen = 166,82 dollar per aandeel. We zien echter in grote tekst een bedrag van 150.73 staan, dat is de prijs van het aandeel Apple op dit moment op de aandelenmarkt. Maar hoe kan het nu dat er een verschil is tussen de waarde van het aandeel en de prijs van het aandeel?

Waarde is anders dan prijs

De waarde van een aandeel kunnen we berekenen op basis van de informatie die we uit de balans van een bedrijf halen. De prijs voor een aandeel wordt bepaald op de aandelenmarkt en is afhankelijk van vraag en aanbod. Dit zorgt ervoor dat er een verschil tussen beide op kan treden, terwijl we het over hetzelfde aandeel hebben.

Zoals gezegd hangt de prijs van een aandeel af van vraag en aanbod. De vraag en aanbod worden weer beïnvloed door verschillende interne en externe factoren zoals jaarcijfers, nieuws en dividenduitkeringen. Hoewel deze factoren invloed hebben op de prijs van een aandeel, staan zij los van de waarde van de onderneming. Vooral het nieuws kan zorgen voor snelle en grote veranderingen in prijs, maar ook jaarcijfers en toekomstige verwachten zorgen voor veranderingen in de prijs van een aandeel.

Stel dat Apple aankondigt dat het verwacht dat er volgend jaar 10% minder iPhones worden verkocht. Dan heeft dit geen invloed op de waarde en winst van het bedrijf op dit moment en dus geen invloed heeft op de waarde van het aandeel. Je zult echter zien dat hierdoor wel de prijs van het aandeel gaat veranderen, omdat investeerders en beleggers nu minder winst verwachten komend jaar en de vraag naar het aandeel dus zal afnemen terwijl het aanbod voor het aandeel toeneemt. Op dit moment zit Apple in zo’n situatie. Toeleveranciers van Apple hebben al gezegd dat zij zien dat de omzet en afzet van hun producten afneemt waaruit je kunt concluderen dat Apple volgend jaar minder iPhones zal maken en verkopen. Hierdoor zakt het aandeel in prijs omdat beleggers en investeerders inzien dat er volgend jaar dus waarschijnlijk minder omzet is, wat betekent dat er minder winst gemaakt zal worden en waardoor de waarde van Apple dus volgend jaar zal afnemen ten opzichte van de verwachtingen. En dat wordt dus nu al verwerkt in de prijs van een aandeel, dat door vraag en aanbod tot stand komt.

Koers als rapportcijfer

Je kunt de prijs van een aandeel (koers) ook zien als een rapportcijfer. Doordat dit bedrag door stand komt door vraag en aanbod geeft het aan hoe de markt, en dus het publiek, denkt over het aandeel en het bedrijf. Stijgt een aandeel in prijs dan betekent dit dat er vertrouwen is in het bedrijf en de toekomst. Daalt de prijs dan nemen vertrouwen in het bedrijf en de toekomst dus af. Hierdoor zul je vaak zien dat het bestuur wordt beoordeeld en beloond op basis van de koers van een aandeel. Besturen zij het bedrijf goed dan stijgt de koers en worden ze (rijkelijk) beloond. Doen ze hun werk slecht en daalt de koers, dan kunnen ze minder bonus verwachten en worden ze misschien bij een volgende Algemene Vergadering van Aandeelhouders weggestemd.